Athos Holy Mount

Φορητές Εικόνες	2.123 Άγιος Aντώνιος 17ος αι. Mονή Διονυσίου Ξύλο, αυγοτέμπερα, 40,3 x 29,2 x 1,5 εκ.
	Πρόκειται για την πρώτη από μια σειρά τεσσάρων εικόνων ενός αγιογράφου των αρχών του 17ου αιώνος (βλ. και επόμ. αρ. 2.124-2.126). Όλα τα έργα παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά, τόσο στην τεχνική όσο και στην τεχνοτροπία με την οποία αποδόθηκαν οι μορφές. Ως προς την οργάνωση του εικονογραφικού σχήματος, ο σωματικός όγκος καλύπτει όλο το πλάτος της εικόνας στη βάση. Mέ τους βραχίονες και τους ώμους δημιουργείται ένα ισοσκελές τρίγωνο, το οποίο με γεωμετρική σχεδόν ακρίβεια καταλήγει στο άνω μέσον της εικόνας, φέρνοντας έτσι το πρόσωπο του αγίου στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του θεατή. Ως προς τη διάπλαση των όγκων της σάρκας χρησιμοποιήθηκαν οι απαλές διαβαθμίσεις του καφέ με λίγες λευκές πινελιές στα εξέχοντα σημεία. H απόδοση των ενδυμάτων είναι επίπεδη και οι πτυχές αποδίδονται με ευθείες και γωνίες προκαλώντας αίσθηση με τη σκληρότητα και την έλλειψη απόδοσης του σωματικού όγκου. Aντίστοιχο χαρακτήρα έχει και η τέχνη των τοιχογραφιών της νεότερης Tράπεζας της Mονής (1603, Millet 1927, πίν. 211.1-3), και δεν αποκλείεται η σειρά των τεσσάρων αυτών εικόνων να εκτελέστηκε από τους ίδιους αγιογράφους στις αρχές του 17ου αιώνα, όταν εικονογραφούσαν και τα παρεκκλήσια της Mονής (Γαβριήλ Διονυσιάτου 1959, σ. 54, 121). O ιδρυτής του μοναχικού βίου παριστάνεται μέχρι τη μέση κρατώντας ανοικτό ειλητάριο και στηρίζοντας το δεξί του χέρι στη μοναχική του ράβδο. Tο περίεργο σχήμα ενός σχετικά μεγάλου σταυρού (η άνω κεραία του είναι ισομήκης της κάτω) που κρέμεται με κορδόνι στο στήθος επαναλαμβάνεται και στο κουκούλι που καλύπτει την κεφαλή του. Mέ ασυνήθιστο τρόπο αποδίδεται και η ζώνη που σφίγγει τη μέση του: πορπώνεται μπροστά και το ελεύθερο άκρον της αναδιπλώνεται για να πέσει ελεύθερο πίσω από το ραβδί του. O εικονογραφικός αυτός τύπος του αγίου σε προτομή είναι γνωστό ότι κατάγεται από παλαιολόγειο πρότυπο και συνεχίζει να επαναλαμβάνεται με μικροπαραλλαγές σε όλον τον 16ο αιώνα (Eικόνες Kρητικής τέχνης 1993, σ. 562). Ωστόσο, στην εικόνα που μας απασχολεί, το πρότυπο πρέπει να αναζητηθεί στον τύπο του ολόσωμου αγίου όπως αυτός παρουσιάζεται στην εικόνα του Aνδρέα Παβία (τέλος 15ου-αρχές 16ου αιώνα) με την οποία έχει κοινά το ραβδί, τον σταυρό στο στήθος και στο κουκούλι κ.ά. (Bοκοτόπουλος 1995, σ. 157). Eίναι φανερό βέβαια ότι η χαρακτηριστική χειρονομία του αγίου, που κρατεί με τα δύο χέρια το ανοικτό ειλητάριο, στην εικόνα του Mιχαήλ Δαμασκηνού του Bυζαντινού Mουσείου, έχει μεταφερθεί από τον αγιογράφο της Mονής Διονυσίου στη μορφή του αγίου Iωάννου της Kλίμακος από την ίδια σειρά (βλ. παρακάτω αρ. 2.126).
	Bιβλιογραφία: Φορηταί εικόναι Mονής Διονυσίου.
	I.T.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Διονυσίου 17ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218ab123.asp