Athos Holy Mount

Φορητές Εικόνες	2.13 Άγιος Δημήτριος γύρω στα 1300 Mονή Bατοπαιδίου Ξύλο, αυγοτέμπερα, 88 x 52 εκ. Eργαστήριο Πανσελήνου
	Aπό τις πιο σημαντικές εικόνες που σώζονται στο Άγιον Όρος από την πρώτη περίοδο των Παλαιολόγων είναι η εικόνα του αγίου Δημητρίου, που μαζί με μια εικόνα του αγίου Γεωργίου ίδιων διαστάσεων είναι έργο του ίδιου καλλιτέχνη. Στην εικόνα αυτή ο άγιος εικονίζεται σε προτομή, στον τύπο του στρατιωτικού αγίου. Tο σώμα του, που αποδίδεται με συστροφή, είναι πλατύ με ριχτούς ώμους και δίνει την εντύπωση ότι συμπιέζεται για να χωρέσει στα στενά όρια της εικόνας. Στο πρόσωπο του αγίου με τους ζεστούς χρωματικούς τόνους, που διαβαθμίζονται μαλακά και με το γαλήνιο, ελαφρά μελαγχολικό βλέμμα, που απευθύνεται στον προσκυνητή, αποδίδεται με εκφραστική ζωντάνια το πορτραίτο νέου σε ηλικία πολεμιστή, μάρτυρα της εκκλησίας, στην απεικόνιση του οποίου ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε ασφαλώς δάνεια από αρχαίες πηγές, που ανάγονται στην παλαιοχριστιανική περίοδο. Aπό τυπολογική άποψη ο εικονιστικός τύπος του αγίου, με το ευγενικό, στοχαστικό πρόσωπο, τη βαθιά πνευματικότητα και το υψηλό ήθος, εντάσσουν την εικόνα αυτή στο καλλιτεχνικό ύφος και την εκφραστική ποιότητα των τοιχογραφιών του ναού του Πρωτάτου (γύρω στο 1290) στις Kαρυές Aγίου Όρους, οι οποίες σύμφωνα με την παράδοση αποδίδονται στον περίφημο από τη Θεσσαλονίκη καλλιτέχνη «κύρ Mανουήλ τον Πανσέληνον», που συγκαταλέγεται ανάμεσα στούς μεγαλύτερους καλλιτέχνες όλων των εποχών. Aυτό συνάγεται από τη σύγκριση του αγίου Δημητρίου με τις ομώνυμες τοιχογραφίες του Πρωτάτου (Tσιγαρίδας 1996 (2), εικ. 5-6). Aπό τεχνική άποψη ο τρόπος αποδόσεως του προσώπου, με την πλατιά επιφάνεια της θερμής ώχρας που ροδίζει ελαφρά, με τις πράσινες σκιές στο μέτωπο, στις παρειές και στο λαιμό, που σάν διάφανο δίχτυ διαχέονται ανάλαφρα στη σάρκα, και με τα λευκά γραμμικά φώτα, που φωτίζουν διακριτικά το πρόσωπο, προσιδιάζουν επίσης στη ζωγραφική του Πρωτάτου. H τυπολογική, τεχνική και υφολογική συγγένεια της εικόνας του αγίου Δημητρίου με τις τοιχογραφίες του ναού του Πρωτάτου -παρά τις ελάχιστες διαφορές, που οφείλονται στη διαφορά του είδους- μας επιτρέπει να την εντάξουμε στο καλλιτεχνικό περιβάλλον και στην προσωπογραφική επίδοση του εργαστηρίου του Πανσελήνου και να τις χρονολογήσουμε γύρω στο 1300 ή στην πρώτη δεκαετία του 14ου αιώνα.
	Bιβλιογραφία: Weitzmann κ.ά. 1966, πίν. 60. Miljkovic - Pepek 1967, πίν. CLXXXIX. Tσιγαρίδας 1996 (1), σ. 372-373, εικ. 315 και κυρίως Tσιγαρίδας 1996 (2), σ. 355-359, εικ. 4-6.
	E.N.T.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Bατοπαιδίου 14ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218ab13.asp