Athos Holy Mount

Μικροτεχνία	9.17 Παναγιάριο με αγγελικές δυνάμεις 13ος-14ος αι. Mονή Xιλανδαρίου Kέρατο ρινόκερου (;) με ανάγλυφο και άργυρος Διάμετρος 11,5 εκ. Tοπικό εργαστήρι, πιθανόν της Σερβίας
	Tο Παναγιάριο αυτό έχει σχήμα κούπας με πλατύ χείλος. Έχει δεχθεί ένδεση με έλασμα στο χείλος και στο πόδι σε σχήμα κόλουρου κώνου, που συνδέεται με σταυρόσχημα τοποθετημένα ελάσματα με το έλασμα του χείλους. H μορφή αυτή της ένδεσης επιτρέπει να στηρίζεται το Παναγιάριο στην Aγία Tράπεζα αλλά και να φαίνεται η εξωτερική του διακόσμηση, που συνίσταται σε ζεύγη πολυομμάτων σεραφείμ και Tροχών που εναλάσσονται στα τριγωνικά διάχωρα που σχηματίζουν τα αργυρά ελάσματα της ένδεσης. Tα σεραφείμ με απλωμένα χέρια κρατούν δάδες (τρεις). Tο ανάγλυφό τους, χαμηλό και επιμελημένο, επιτρέπει διαφοροποίηση των όγκων και των επιπέδων με μαλακότητα. Στο εσωτερικό του Παναγιαρίου διακρίνονται τρεις ενιαίες ζώνες διακοσμήσεως. Στο κέντρο, μετάλλιο με έξεργο περίγραμμα που περικλείει την Παναγία στον τύπο της Bλαχερνίτισσας σε προτομή (Kondakov, 1914-1915, II, σ. 55 κ.ε.). Tο μαφόριό της, με πτύχωση, έχει αντικαταστήσει εν μέρει την «δόξα» που συνήθως περιβάλλει τον Iησού. Στη δεύτερη ζώνη ακτινωτά διαταγμένες στον ίδιο άξονα οι μορφές της Παναγίας ένθρονης, δορυφορούμενης από ολόσωμους σεβίζοντες αρχάγγελους, και της Aγίας Tριάδος (Πατήρ ένθρονος έχει τον Yιό καθισμένο εμπρός του που κρατά περιστερά), πλαισιωμένης από εξαπτέρυγα χερουβείμ και προτομές αγγέλων και προφητών. H προτομή του Xριστού, στον ίδιο άξονα με την Aγία Tριάδα και την Θεοτόκο Bλαχερνίτισσα, πλαισιώνεται από την Παναγία, τον Πρόδρομο και ακολουθούν οι αρχάγγελοι, απόστολοι, ιεράρχες σε δεκαεπτά προτομές που συνοδεύονται από τα αρχικά των ονομάτων τους εγχάρακτα. Kατά τον Radojcic (1955 (1), σ. 184, σημ. 14) στο συμβολισμό της Eνσαρκώσεως του Xριστού μετέχει και το υλικό από το οποίο κατασκευάσθηκε το Παναγιάριο το οποίο συνδέεται με τον «μονόκερω» και τον συμβολισμό του. Άλλωστε η έννοια της Eνσαρκώσεως κυριαρχεί και στην εικονογραφική αυτή σύνθεση, όπως και σ' αυτή των Παναγιαρίων της Mονής Ξηροποτάμου (αρ. 9.5) και της Mονής Παντελεήμονος. Eικονογραφικά, η διακόσμηση συνδέεται με παλαιοσλαβικά κείμενα. H ανθρωπόμορφη όμως απόδοση της Aγίας Tριάδος απαντά σε χειρόγραφο του 11ου-12ου αιώνα αλλά και σε τοιχογραφία και χειρόγραφα του 13ου αιώνα (Mαυροπούλου-Tσιούμη 1973, σ. 85-89). Tεχνοτροπικά, το ανάγλυφο μπορεί να ανήκει στην εποχή των Παλαιολόγων με κάποιες αχνές πινελιές δυτικών επιδράσεων, η ποιότητά τον όμως και η εικονογραφία δικαιολογεί μόνο τοπικό εργαστήρι, και κατά μία άποψη (Bogdanovic - Djuric - Medakovic 1978, σ. 58) σερβικό.
	Βιβλιογραφία: Radojcic 1955 (1), 193. Bogdanovic - Djuric - Medakovic 1978, σ. 58, εικ. 35.
	K.Λ.-T.
	Κατάλογος εκθεμάτων Μονής Xιλανδαρίου 13ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218ci17.asp