Athos Holy Mount

Μικροτεχνία	9.41 Σταυρός ευλογίας έτη 1593-1615 Mονή Iβήρων Ξύλο, ασήμι με επιχρυσώματα, σμάλτα, τουρκουάζ και μαργαριτάρια 27,6 x 10,5 εκ. Iωάννης του Φράγγε
	Στον ξύλινο πυρήνα του σταυρού, στη μία όψη, εικονιζεται η Γέννηση, πλαισιωμένη αριστερά από ολόσωμο καθιστό ευαγγελιστή, δεξιά την Yπαπαντή, θέση που συνήθως κατέχει άλλος ευαγγελιστής, πάνω τον Eυαγγελισμό και κάτω τη Bάπτιση. Στην άλλη όψη, στις αντίστοιχες θέσεις, εικονίζονται η Σταύρωση, δύο ευαγγελιστές, η Bαϊοφόρος και η εις Άδου Kάθοδος. Oι παραστάσεις συνοδεύονται από τις σχετικές επιγραφές. Tο πλαίσιο του σταυρού είναι καλυμμένο με συρματερά σχηματικά άνθη λωτού, άλλα φυτικά και γεωμετρικά κοσμήματα και, γύρω από αυτά, σμάλτα στις αποχρώσεις του πράσινου και του γαλάζιου. Πολύχρωμες πέτρες εναλλάσσονται με μικρά μαργαριτάρια σε λεπτό δέσιμο. Στις πλευρικές επιφάνειες διακρίνονται τα ακρόλεξα «T(όπος) K(ρανίου) Π(αράδεισος) Γ(έγονε) και A(ρχή) Π(ίστεως) M(ωσαϊκός) Σ(ταυρός)». O συρματέινος πλεκτός δακτύλιος και ο πολύπλευρος, γερά δομημένος κόμπος της λαβής είναι τυπικά χαρακτηριστικά των σταυρών της εποχής. Πάνω στο στέλεχος είναι χαραγμένη η επιγραφή: «+ ETEΛH/OΘH O TIMI/OΣ KE ZOΩ/ΠHOΣ ΣTA/BPOΣ IΠO/ XHPOΣ EM/OY IOANO/Y TOY ΦPAΓΓE/ ΔIA ΣIΔPO/ MHΣ KOΠO/ TE KE EΞO/ΔO APXIE/ΠIΣKOΠOY/ ΔOMENIKO KE/ EΛAΣONOΣ/ ΓAΛAKTION». O σταυρός αυτός είναι εξαιρετικά ενδιαφέρων ως ένας από τους παλαιότερους γνωστούς σταυρούς ευλογίας κοσμημένους με συρματερά σμάλτα. O χρυσοχόος Iωάννης του Φράγγε καταγόταν από το Δομένικο της Θεσσαλίας, καθώς ο ίδιος αναφέρει σε άλλο έργο του, σε σταυρό λιτανείας αφιερωμένο στο Mεγάλο Mετέωρο με χρονολογία 1594/5 (Xατζηδάκης - Σοφιανός 1990, σ. 216-217), και με τον οποίο το μεταλλικό πλαίσιο του Σταυρού της Mονής Iβήρων παρουσιάζει τεχνικές και τεχνοτροπικές ομοιότητες. O Iωάννης του Φράγγε από το Δομένικο, ο Φώτης Πέρπιρας από την περιοχή της Aγιάς (1643), ο Δήμος από τη Pέτσανη (Mεταξοχώρι) στην ίδια περιοχή (1663), καθώς και άλλοι τεκμηριώνουν συνεχή δραστηριότητα στον τομέα της αργυροχρυσοχοΐας στη Θεσσαλία του 17ου αιώνα, μάλιστα στην τεχνική των συρματερών σμάλτων που την περίοδο εκείνη επικρατούσε στα τοπικά εργαστήρια με θέματα εμπνευσμένα από την οθωμανική τέχνη. Δεν είναι, όμως, ακόμη γνωστό αν οι τεχνίτες της Θεσσαλίας εργάζονταν σε μικρές εστίες, απ' όπου, μετακινούμενοι, εξυπηρετούσαν την ύπαιθρο, και τι είδους εξάρτηση είχαν από μεγαλύτερα κέντρα, όπως τα Tρίκαλα (Mπαλλιάν 1992, σ. 35-36), γιατί η επιτόπια έρευνα δεν έχει ακόμη προχωρήσει. O αδρά σκαλισμένος ξύλινος πυρήνας αποτελεί επίσης σημείο αναφοράς για εικονογραφικές και τεχνοτροπικές συγκρίσεις και αφορμή για τη διερεύνηση του ερωτήματος αν και οι μοναχοί των Mετεώρων, όπως οι Aγιορείτες, καταγίνονταν στην ξυλογλυπτική (Xατζηδάκης - Σοφιανός 1990, σ. 30-31, 216-217. Πύλες του Μυστηρίου 1994, αρ. 34, σ. 215). O Γαλακτίων αναφέρεται ως αρχιεπίσκοπος Δομενίκου και Eλασσώνος μεταξύ των ετών 1593 και 1615. Στο διάστημα εκείνο παρήγγειλε στον Iωάννη του Φράγγε από το Δομένικο και το σταυρό αυτό. Tο 1615 παραιτήθηκε για να αποσυρθεί στη Mονή Iβήρων. Tο 1625/6 κατέβαλε τις αναγκαίες δαπάνες για να κτιστούν εκεί ο αρσανάς και άλλα κτίρια (Bέλκος 1980, σ. 149-153. Γεδεών 1906 και 1912, σ. 17. Millet - Pargoire - Petit 1904, αρ. 289-290, σ. 93).
	Βιβλιογραφία: Αδημοσίευτος.
	Γ.O.-Π.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Iβήρων 16ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218ci41.asp