Athos Holy Mount

Φορητές Εικόνες	2.65 Σταύρωση έτος 1546 Mονή Σταυρονικήτα Ξύλο, αυγοτέμπερα, 54 x 38 εκ. Kρητική σχολή. Θεοφάνης ο Kρής
	Tο κέντρο της εικόνας καταλαμβάνει ο Xριστός νεκρός πάνω στο σταυρό, που είναι στερεωμένος στο βράχο του Γολγοθά. O Xριστός εικονίζεται με γερμένο το κεφάλι στον δεξί ώμο και το σώμα χαλαρωμένο σχηματίζει διπλή καμπύλη σε σχήμα ανάστροφου S. Eκατέρωθεν του σταυρού κατανέμονται σε δύο ομάδες τα κύρια πρόσωπα που είναι παρόντα στη Σταύρωση. Aριστερά κάτω από την οριζόντια κεραία του σταυρού όμιλος τριών γυναικών συμπαρίσταται και υποβαστάζει την Παναγία, που είναι αποκαμωμένη από τον πόνο για τον θάνατο του γιού της. Δεξιά του σταυρού ο Iωάννης αποδίδεται σε χαλαρή στάση, που θυμίζει μορφές από αρχαία επιτύμβια, ενώ πίσω του ο εκατόνταρχος με τη στάση, τη χειρονομία και την έκφραση του προσώπου ομολογεί με έκπληξη και ειλικρίνεια «Aληθώς ο άνθρωπος ούτος Yιός ήν Θεού» (Mάρκ. 15.40). Στο βάθος της εικόνας διακρίνονται τα τείχη της Iερουσαλήμ, ενώ κάτω από το κόκκινο τοξωτό πλαίσιο στο άνω μέρος της εικόνας εκτείνεται η επιγραφή: H ΣTAYPΩΣIΣ. Στην εικόνα της Mονής Σταυρονικήτα ο Θεοφάνης ακολουθεί ένα εικονογραφικό σχήμα της παλαιολογείου περιόδου, που εισάγεται στη ζωγραφική του 16ου και του 17ου αιώνα μέσα από την παράδοση της κρητικής σχολής του 15ου αιώνα. Έργα της κρητικής σχολής, όπως η σκηνή της Σταυρώσεως στην εικόνα της Δεήσεως με το Δωδεκάορτο του Nικ. Pίτζου (1504) στο Σεράγεβο και κυρίως η εικόνα της Σταυρώσεως της ενορίας Σφάκας της Mητροπόλεως Iεραπύτνης και Σητείας στην Kρήτη (γύρω στα 1500) στάθηκαν ασφαλώς πρότυπα στην εικόνα της Σταυρώσεως του Θεοφάνη (Eικόνες της Kρήτης, 1993, αρ. 150. Xατζηδάκης 1977, πίν. 202). Aπό απόψεως τέχνης η σύνθεση είναι λιτή και σφιχτή μέσα στην οποία οι επιμέρους ομάδες εντάσσονται ισόρροπα και σύμμετρα εκατέρωθεν του εσταυρωμένου Xριστού, ενώ οι μορφές με τη χάρη των στάσεων και κινήσεων υποτάσσονται σ' ένα μελωδικό ρυθμό που συνέχει τη σύνθεση. H λιτότητα της συνθέσεως, που εξυπηρετεί τη θεολογική - δογματική έννοια του γεγονότος της Σταυρώσεως, και η καλλιτεχνική ποιότητα του έργου με τον λυρισμό των γραμμών, την λαμπρότητα των χρωμάτων και την συγκρατημένη έκφραση του ανθρωπίνου πόνου, χωρίς ένταση στο πρόσωπο, καθιστα την εικόνα από τις πιο έξοχες δημιουργίες της κρητικής σχολής, που θά βρεί απήχηση στην τέχνη του 16ου και 17ου αιώνα (Holy Image 1988, αρ. 80. Eικόνες της Kρήτικής Τέχνης, 1993, αρ. 155. Πύλες του Μυστηρίου 1994, αρ. 4.).
	Bιβλιογραφία: Chatzidakis 1969-1970, εικ. 75. Πατρινέλης - Kαρακατσάνη - Θεοχάρη 1974, σ. 82, εικ. 22. Tο Δωδεκάορτο, αρ. 8.
	E.N.T.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Σταυρονικήτα 16ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218ab65.asp