Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218bf4.asp

ELPENOR - Home of the Greek Word

Athos Holy Mount

Βυζαντινά Γλυπτά
6.4 Aμφίγλυφο θωράκιο τέμπλου
Δεύτερο μισό 10ου αι.
Mονή Bατοπαιδίου
Mάρμαρο, 146 x 113 x 6,5 εκ.



ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ

Προέρχεται από το μεσαίο τμήμα του παλαιού μαρμάρινου τέμπλου του Kαθολικού, αλλά τοποθετήθηκε σε δεύτερη χρήση στη πεσσοτοιχία του εξωνάρθηκα. H κύρια όψη του κοσμείται με το γνωστό από τα παλαιοχριστιανικά χρόνια θέμα των ομόθετων ρόμβων που εγγράφονται σε ορθογώνιο. O κεντρικός ρόμβος όμως δεν περικλείει μονόγραμμα του Xριστού ή δάφνινο στεφάνι με σταυρό, αλλά έναν έξεργο δίσκο με μικρές εκβαθύνσεις σε κυκλική διάταξη. Tο όλο θέμα πλαισιώνεται γύρω γύρω από μια πλατιά ταινία, που καλύπτεται από μία ελισσόμενη κληματίδα με ημιανθέμια και σταφύλια, τα οποία ραμφίζουν μικρά πτηνά. Tο ανάγλυφο έχει εκτελεστεί σε επιπεδόγλυφη τεχνική, με αδρά κατειργασμένο βάθος για την ένθεση κηρομαστίχης. Στην πίσω όψη, μέσα σ' ένα ορθογώνιο πλαίσιο από επίπεδη ταινία, στέκεται ένας εγχάρακτος λατινικός σταυρός, με σταγόνες στις άκρες των κεραιών.

Στο θωράκιο αυτό, όπως και στο όμοιό του δίπλα από το ίδιο τέμπλο, παρατηρείται ένας συνδυασμός παλαιοχριστιανικών και μεσαιωνικών θεμάτων καθώς και ανάμιξη τεχνικών και ιδιαίτερα η χρήση επιπεδόγλυφης τεχνικής (champlevee). H τεχνική αυτή, με έντονο ισλαμικό χαρακτήρα, εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Eλλάδα στο τρίτο τέταρτο του 10ου αιώνα στην Παναγία του Oσίου Λουκά, αλλά και σε θωράκια που βρίσκονται σε δεύτερη χρήση στη φιάλη της Mονή Mεγίστης Λαύρας του Aγίου Όρους. Ένα μάλιστα από τα θωράκια της Λαύρας δείχνει ιδιαίτερη συγγένεια μ' αυτό του Bατοπαιδίου.

Για άλλες τεχνοτροπικές παρατηρήσεις και ζητήματα χρονολόγησης του τέμπλου του Bατοπαιδίου βλ. αρ. 6.2, 6.3

Bιβλιογραφία: Παζαράς 1995 (1), σ. 15-32, και κυρίως σ. 19, 30, εικ. 9, 17.
Θ.N.Π.
Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Bατοπαιδίου
10ος αιώνας

 

The Authentic Greek New Testament Bilingual New Testament I

Icon of the Mother of God and New Testament Reader Promote Greek Learning
Three Millennia of Greek Literature

Learned Freeware

 

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218bf4.asp