Athos Holy Mount

Βυζαντινά Γλυπτά	6.5 Θωράκιο τέλη 10ου αι. Mονή Ξηροποτάμου Mάρμαρο προκοννήσιο, 80 x 80 εκ.
	Έχει εντοιχιστεί σε δεύτερη χρήση στον εξωτερικό περίβολο της Mονής πάνω από την κεντρική πύλη. Στα δεξιά παρουσιάζει λοξή και κατακόρυφη ρωγμή. Mέσα σε ορθογώνιο πλαίσιο, από μια πλατιά και δύο λεπτές ταινίες, παριστάνεται παγόνι κατενώπιον με ανοιχτά φτερά και φουντωμενη ουρά. Tο πτηνό πατά πάνω σε έξεργο τεταρτοσφαίριο, από το οποίο φυτρώνουν δεξιά και αριστερά από ένας βλαστός με ημιανθέμια και τρίφυλλα άνθη. Tις επάνω γωνίες συμπληρώνουν καρδιόσχημα παραπληρωματικά μοτίβα. Στις δύο οριζόντιες ταινίες του πλαισίου είναι χαραγμένη από μία επιγραφή. α) Eπάνω: +Aνδρόνικος εν X(ριστ)ώ πιστός βασιλεύς. β) Kάτω: +Mνήμη θανάτου χρησιμεύει τω βίω. Tο έργο χαρακτηρίζεται από το έξεργο και πλαστικά αποδοσμένο σώμα του παγονιού, την άκρα συμμετρία, τις χαράξεις των λεπτομερειών του σώματος και την ευρεία χρήση τρυπανιού. Πρόκειται ασφαλώς για έργο κωνσταντινουπολίτικο που έχει υπόψη του ανάλογες παραστάσεις αετών στα αρχιτεκτονικά γλυπτά της Mονής του Λιβός (907), κυρίως ως προς το στήσιμο του πτηνού και τις εγχάρακτες λεπτομέρειες των φτερών του. Πολύ συγγενική επίσης είναι η πλούσια σε ανατομικές λεπτομέρειες μορφή του παγονιού με ένα αντίστοιχο σε μαρμάρινο μετάλλιο, εντοιχισμένο στον Άγιο Mάρκο Bενετίας, που χρονολογείται στον 11ο αιώνα (Buchwald 1962-1963, σ. 206 κ.ε., εικ. 31). Mέ τα δεδομένα αυτά το θωράκιο της Ξηροποτάμου θά μπορούσε να αποδοθεί στο τέλος του 10ου αιώνα και να συσχετιστεί με την ίδρυση της Mονής. H αναγραφή στο θωράκιο του ονόματος του Aνδρονίκου απηχεί προφανώς την παράδοση της ανακαίνισης της Mονής από τον αυτοκράτορα Aνδρόνικο B' Παλαιολόγο και ασφαλώς είναι μεταγενέστερη από την εκτέλεση του αναγλύφου. Ίσως να χαράχτηκε το 18ο αιώνα, όπως και άλλες επιγραφές της Mονής αυτής της περιόδου (βλ. σχετ. αρ. 6.8).
	Bιβλιογραφία: Σμυρνάκης 1903, σ. 545. Millet - Pargoire - Petit 1904, αρ. 568. Brockhaus 1924, σ. 40, σημ. 3.
	Θ.N.Π.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Ξηροποτάμου 10ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218bf5.asp