Athos Holy Mount

Λιθανάγλυφα	7.1 Κρήνη έτος 1735 Μονή Ιβήρων Μάρμαρο, 180 x 100 εκ.
	Η κρήνη είναι διαμορφωμένη σε δύο επίπεδα. Το βαθύτερο φέρει παράσταση λεγενόμπρικου επί εδράνου. Από το άνοιγμα του μπρικιού βλασταίνουν κλαδιά και άνθη. Η όλη παράσταση είναι τοποθετημένη εντός πλαισίου που απολήγει σε ισλαμικό τόξο, έχοντας στην βάση του τον κρουνό και εξωτερικά ελικοειδή διάκοσμο. Το δεύτερο επίπεδο περιβάλει το πρώτο, με δυο ραδινούς κίονες και με υπερκείμενο τόξο διπλής καμπύλης· το υπόλοιπο καλύπτεται με πυκνούς φυτικούς πλοχμούς. Αναπτυσσόμενο προς τα πάνω, εικονίζει επί ορθωγονικής πλάκας ολόσωμους αγγέλους κατενώπιον, να ανοίγουν ειλητάριο με την επιγραφή «Νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν». Παράλληλα, στέφουν με επισκοπική μίτρα δικέφαλο αετό με ανοιχτές φτερούγες (eployees) που κρατά βασιλικά σύμβολα (σκήπτρο και σφαίρα) και περιβάλλεται από είδος ημικυκλικής δόξας, ενώ η ουρά του διαχωρίζει την υποκείμενη κορνίζα και την επ' αυτής επιγραφή σε δύο τμήματα των τριών στίχων το καθένα: «Ιρός Ναθαναήλ προυγούμενος Ξιβερίων / ανήρ άδολος ος τούμπαλαι ο (Ι)σραϊλίτης / εξ πολίδος Σμύρνης .../ μονής άριστης π(ατ)έρων Ιβήρων ... / μνημοσύν[ου] χάριν ... / ...καθαρω ...1735». Το σύνολο του επιπέδου περιβάλλεται από διπλό πλαίσιο, ένα εσωτερικό κροσσωτό με σχηματοποιημένους καρπούς, και ένα εξωτερικό με φυλλόσχημα εντός τεμνόμενων τοξυλλίων. Τέλος η ανωδομή της κρήνης, από προεξέχον ανεξάρτητο μάρμαρο, εικονίζει στο κέντρο χερουβείμ και στις γωνίες ήλιους με ανθρώπινη μορφή. Στο επάνω μέρος της φέρει κορνίζα με συνεχόμενους σταυρούς, ενώ στο κάτω διάτρητη δαντελωτή. Πρόκειται για περίτεχνη κατασκευή με αξιοσημείωτη συνθετική σύλληψη, κυριαρχημένη από τον «φόβο του κενού», ώστε να καλύπτεται κάθε επιφάνεια. Οι έντονες Ισλαμικές επιρροές του κάτω τμήματος, με φυτικούς πλοχμούς και το ανθοφόρο μπρίκι (θέμα γνωστό από τα ηπειρωτικά χρωματιστά κεντήματα αλλά και τα σκυριανά), ανταμώνουν -και εμψυχώνονται- με τα παραδοσιακά και θρησκευτικά θέματα του επάνω τμήματος και της ανωδομής. Από τις εικονιζόμενες παραστάσεις, ας σημειωθεί για το δικέφαλο αετό ότι, μέσα στην πολυσημία των συμβολισμών του, το γεγονός ότι εδώ στρέφεται από αγγέλους παρέχει ένα παράδειγμα της λόγιας ερμηνείας των δύο φύσεων του Χριστού (Λάμπρος 1909, σ. 467-468). Ανάλογο, συμβολισμό εκφράζουν, σε άλλα λιθανάγλυφα, τα φωτοστέφανα που περιβάλουν τις δύο κεφαλές, όπως στα καθολικά των μονών Ξηροποτάμου (εξωτερικά θωράκια, 1763) και Ξενοφώντος (εντοιχισμένη πλάκα, 1819). Οι άγγελοι εξάλλου, παράλληλα με τον εδώ λατρευτικό τους χαρακτήρα, δεν αποστερούνται -όπως άλλωστε και τα χερουβείμ της ανωδομής- ούτε τη φυλακτική ούτε την αποτρεπτική τους δύναμη ως υπερφυσικών φρουρών της βρύσης. Τέλος, η προσωποποίηση του ήλιου στη λαϊκή τέχνη, συμφωνεί με τις αντίστοιχες δοξασίες που τον θεωρούν ον με ανθρώπινες συνήθειες, ενώ το ακτινωτό φωτοστέφανό του υπενθυμίζει αρχαίες ηλιακές θεότητες.
	Βιβλιογραφία: Millet- Pargoire - Petit 1904 σ. 88-89 ( οι επιγραφές). Λυδάκης 1981, σ. 20 (εικ. 18), 242.
	Α.Ε.Φ.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Iβήρων 18ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218bg1.asp