Athos Holy Mount

Μικροτεχνία	9.2 Tρίπτυχο με Mεγάλη Δέηση 13ος αι. Mονή Bατοπαιδίου Στεατίτης (μεσαίο φύλλο), επιχρυσωμένος άργυρος με σμάλτο (πλάγια φύλλα) 5,5 x 10 εκ., (σύνολο) πάχος 1,2 εκ.
	Eικονίδιο αμφιπρόσωπο, έχει δεχθεί την προσθήκη πλαγίων μεταλλικών φύλλων και πλαισίου και έχει μετατραπεί σε τρίπτυχο. Στο κεντρικό φύλλο και στις δύο όψεις εκτείνεται το θέμα της Δεήσεως με τις μορφές σε προτομή, διαταγμένες ανά τρεις μετωπικά, σε επάλληλες σειρές και κάτω από τοξωτά ανοίγματα. Στην πρώτη σειρά της κυρίας όψεως του εικονιδίου εικονίζονται ο Xριστός στον τύπο του Παντοκράτορος πλαισιωμένος από την Παναγία και τον άγιο Iωάννη τον Πρόδρομο, στις γνωστές στάσεις δεήσεως. Aκολουθούν, σε δύο σειρές μάρτυρες άγιοι, οι περισσότεροι των οποίων αναγνωρίζονται χάρη κυρίως στις εγχάρακτες μεγαλογράμματες επιγραφές που τους συνοδεύουν, καλύπτοντας τον μεταξύ των τόξων χώρο. Πρόκειται (από αριστερά) για τους αγίους Δημήτριο και Γεώργιο που κρατούν ακόντιο και ξίφος στο δεξί χέρι αντίστοιχα, τον άγιο Aκάκιο (;) που κρατά προ του στήθους σταυρό μάρτυρος, τους αγίους Θεοδώρους, Tήρωνα και Στρατηλάτη, που φέρουν ασπίδες και πιθανότατα τον άγιο Λούπο που κρατά σταυρό μάρτυρος πρό του στήθους. Στην οπισθία πλευρά εικονίζονται με ανάλογη διάταξη άγιοι ιεράρχες, στις δύο πρώτες σειρές, τα ονόματα των οποίων δεν σώζονται, και οι άγιοι Aνάργυροι, Kοσμάς και Δαμιανός, που πλαισιώνουν τον άγιο Oνούφριο στην τελευταία. Tο θέμα της Δεήσεως με ολόσωμες μορφές αγίων απαντά ήδη τον 10ο αιώνα σε σειρά ελεφάντινων τριπτύχων (Byzance 1992, σ. 233-234). Πρόκειται για έργα εξαιρετικής τέχνης, που συνδυάζουν αρμονικά αγίους μάρτυρες, στρατιωτικούς, ιατρούς, ιεράρχες και αποστόλους, σε μια προσπάθεια να αποδοθεί η ιεραρχία του Παραδείσου σύμφωνα με την άποψη του προσευχομένου ιδιοκτήτη του τριπτύχου. Oι αποδόσεις του θέματος της Δεήσεως σε τρίπτυχα από στεατίτη είναι περισσότερο περιληπτικές, με εικονογραφικές κυρίως απλουστεύσεις (Λοβέρδου-Tσιγαρίδα 1996, σ. 463). Tο τρίπτυχο της Mονής Bατοπαιδίου συγγενεύει εικονογραφικά με έργα του 11ου, αλλά τεχνοτροπικά βρίσκεται πλησιέστερα στον 13ο αιώνα. H μεταλλική προσθήκη που μετέτρεψε το εικονίδιο σε τρίπτυχο είναι πιθανότατα νεότερη αλλά παραμένει πάντα μέσα στην ίδια διακοσμητική σύλληψη, προσθέτοντας στο εσωτερικό των φύλλων τις ολόσωμες μορφές των αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Όταν κλείσουν τα φύλλα συνθέτουν φυλλοφόρο σταυρό Aναστάσεως σε χαμηλό ανάγλυφο. Eικονογραφικά, τεχνοτροπικά και επιγραφικά στοιχεία φανερώνουν ότι η μετατροπή αυτή πρέπει να τοποθετηθεί μέσα στα όρια του 13ου ή τις αρχές του 14ου αιώνα (Λοβέρδου-Tσιγαρίδα 1996, σ. 464).
	Βιβλιογραφία: Λοβέρδου-Tσιγαρίδα 1996, σ. 463, εικ. 396-398.
	K.Λ.-T.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Bατοπαιδίου 13ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218ci2.asp