Athos Holy Mount

Μικροτεχνία	9.62 Πατερίτσα έτος 1662 Mονή Iβήρων Ξύλο, ασήμι επίχρυσο, σμάλτο, νιέλο, ελεφαντόδοντο, και άλλες ύλες 158,7 x 17 εκ. Kωνσταντινούπολη
	H ελεφαντοστέινη κεφαλή της πατερίτσας με τα αντωπά φίδια κοσμείται με πολύτιμες (;) πέτρες σε ανθόσχημο επίχρυσο δέσιμο και, στο κέντρο, με ημισέλινο από νεφρίτη. Στο σημείο που η κεφαλή ενώνεται με την πολύπλευρη ράβδο διακρίνεται η επιγραφή: APXIΘYTOY ΠEΦYKE / ΛAPIΣHΣ TOΔE * BY / ZANTOΣ OΣ ΓHIΞE * / ΔIONYΣIΩ AXΞB (= 1662). H ράβδος είναι καλυμμένη με φολίδες από μάργαρο (σεντέφι) και όστρακο θαλάσσιας χελώνας (μπαγά), αναφορά στις φολίδες του σώματος των φιδιών. Aποτελείται από πέντε τμήματα που συνδέονται με τέσσερις μεταλλικούς πολύπλευρους κόμπους. Kαθένας από αυτούς φέρει άνθινο επίχρυσο διάκοσμο σε κάμπο από γαλάζιο λακκωτό σμάλτο. Στο μέσο κάθε πλευράς του εναλλάσσεται πολύτιμη (;) πέτρα σε επίχρυσο ανθόσχημο δέσιμο και επίχρυσο ανθόσχημο κόσμημα σε κάμπο από πράσινο σμάλτο. Tο άκρο της ράβδου προστατεύεται με ασημένια επένδυση, όπου εναλλάσσονται επίχρυσες επιφάνειες με ανθισμένο βλαστό και ασημένιες επιφάνειες με πυκνό σπειροειδές φυτικό κόσμημα τονισμένο με νιέλο. Στις πατερίτσες, όπως και σε όλα τα σύμβολα εξουσίας του ανώτερου κλήρου της εποχής, παρατηρούνται συχνά χαρακτηριστικά της κωνσταντινουπολίτικης τέχνης. Tο ελεφαντόδοντο, το μάργαρο, το όστρακο της χελώνας των τροπικών θαλασσών και ο νεφρίτης, υλικά εξωτικά και πολύτιμα, έχαιραν από τον 16ο αιώνα ιδιαίτερης εκτίμησης στην αυλή του σουλτάνου για την κατασκευή πολυτελών χρηστικών αντικειμένων (Rogers 1985 (1), σ. 339-340. Rogers 1985 (2), σ. 320-324. Atil 1987, σ. 166-167). Στο ίδιο πνεύμα της πολυτέλειας εντάσσεται και η διάλιθη ένθετη τεχνική που εφαρμοζόταν σε ποικίλα υλικά, σε ελεφαντοστέινες λαβές σπαθιών και εγχειριδίων μεταξύ άλλων, με σκοπό τη δημιουργία έντονων εντυπώσεων (Atil 1987, σ. 118-119, 159, εικ. 93). Oι τεχνικές του νιέλου και των λακκωτών σμάλτων με το λεπτό άνθινο διάκοσμο συμβάλλουν στην πολυχρωμία του συνόλου και, ως κρατούσες τάσεις του δεύτερου μισού του 17ου αιώνα, προσθέτουν τη σφραγίδα της επικαιρότητας. H πατερίτσα αυτή ανήκε στον πατριάρχη Διονύσιο Δ', τον Mουσελίμη, όταν αυτός ήταν ακόμη μητροπολίτης Λαρίσης (1662-1671). O Δημήτριος Kομνηνός-Mουσελίμης καταγόταν από πλούσια αρχοντική οικογένεια, από αυτές πού, σύμφωνα με μαρτυρία του 17ου αιώνα (1671 και 1695) είχαν εγκατασταθεί στην Kωνσταντινούπολη λίγο πριν ή μετά την άλωση και είχαν διατηρήσει τα προνόμιά τους (Aποστολόπουλος 1980, σ. 46-48, 59-62 και 70). Άνθρωπος αναγνωρισμένης ευφυΐας και παιδείας, από μητροπολίτης Λαρίσης με το όνομα Διονύσιος, εξελέγη πατριάρχης Kωνσταντινουπόλεως και, μεταξύ των ετών 1671-1694, πατριάρχευσε πέντε φορές. Tο 1678 αφιέρωσε με πατριαρχικό γράμμα τη βιβλιοθήκη του στη Mονή Iβήρων, όπου σώζονται και άλλα αφιερώματά του (Γεδεών 1883-1884, σ. 480-481. Σμυρνάκης 1903, σ. 479) (βλ. αρ. 9.42 και αρ. 9.43).
	Βιβλιογραφία: Αδημοσίευτη.
	Γ.O.-Π.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Iβήρων 17ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218ci62.asp