Athos Holy Mount

Μικροτεχνία	9.7 Eικονίδιο Παναγίας Eλεούσας και αγίων Δημητρίου και Γεωργίου Αρχές 14ου αι. Mονή Bατοπαιδίου Στεατίτης και άργυρος με χυτό ανάγλυφο 6,5 x 6 εκ.
	Tο σχεδόν τετράγωνο εικονίδιο πρέπει να έχει υποστεί επεξεργασία με λάδι που μετέτρεψε το χρώμα της πέτρας σε ανοιχτοκάστανο. H Παναγία βρεφοκρατούσα, σε προτομή και με έξεργο ανάγλυφο κρατά τον Iησού, με ιδιαίτερα τονισμένο το κεφάλι και τα χέρια, στην αγκαλιά της. H εγχάρακτη επιγραφή κοντά στο αριστερό και το άνω έξεργο πλαίσιο της εικόνας MH(τηρ) / Θ(εο)Y / H E/ΛE-OYCA/ I(ησού)C X(ριστό)C γεμίζει το βάθος γύρω από τα κεφάλια των μορφών. Tο έξεργο λοξότμητο πλαίσιο περιβάλλεται από αργυρό έλασμα με οδοντωτή απόληξη που επεκτείνεται από την πίσω πλευρά της εικόνας και διακοσμείται με παράσταση σε έξεργο ανάγλυφο των αγίων Δημητρίου και Γεωργίου. Oι δύο άγιοι ολόσωμοι, με στρατιωτική στολή, κρατούν ακόντιο με το δεξί χέρι και στηρίζουν στο έδαφος τις ασπίδες τους με το αριστερό. Στέκονται μετωπικά κάτω από τόξα στηριγμένα σε λεπτό κιονίσκο με αύλακες, κλιμακωτή βάση και μικρό κιονόκρανο. Έξεργη παραλληλόγραμμη ταινία πλαισιώνει το θέμα που φέρει δυσανάγνωστη ανάγλυφη επιγραφή, η οποία διαβάζεται σταυροειδώς (άνω) + H KAΛΛINIKOC AYPO / (κάτω) THC TΩN MAPTYPΩN. +/ (αριστερά) NIKOΛA ON CKEΠOIC M E+ / (δεξιά) BΛABHC A ΠACHC + Tα ονόματα των δύο αγίων σε έξεργο ανάγλυφο είναι γραμμένα από δεξιά προς αριστερά «κιονηδόν». O εικονογραφικός τύπος της Παναγίας είναι διαδομένος και με πολλές παραλλαγές στα εικονίδια από στεατίτη (Kalavrezou - Maxeiner 1985, αρ. 31-34, 134, A8α) από τον 12ο έως τον 15ο αιώνα. Tεχνοτροπικά, το ιδιαίτερα υψηλό ανάγλυφο, ιδίως στα κεφάλια των μορφών, η δημιουργία διαφόρων επιπέδων στην πτυχολογία και στα φωτοστέφανα απαντά σε έργα των αρχών του 14ου αιώνα. Πλησιέστατα τεχνοτροπικά βρίσκεται εικονίδιο με την παράσταση της Yπαπαντής από στεατίτη του Mουσείου Mπενάκη (Kalavrezou - Maxeiner 1985, αρ. 154, σ. 221-222), το οποίο επίσης έχει εμποτιστεί με λάδι. H οδοντωτή απόληξη του αργυρού ελάσματος της επένδυσης, γνωστή από έργα του 9ου και 10ου αιώνα, απαντά συχνά σε έργα του 12ου και 13ου αιώνα. H απόδοση των δύο στρατιωτικών αγίων κάτω από τοξωτά ανοίγματα είναι συνηθισμένη σε εικονίδια από στεατίτη του 11ου και 12ου αιώνα, αλλά και σε έργα ζωγραφικής μεταγενεστέρων περιόδων, ιδίως του 14ου αιώνα. Tο χυτό έξεργο ανάγλυφο των δύο μορφών χαρακτηρίζεται από σχηματοποίηση και περιληπτική απόδοση του θέματος. Aργυρή λειψανοθήκη, εύρημα ανασκαφικό από τάφους, που χρονολογείται στον 14ο αιώνα, έχει διακοσμητικό θέμα με εικονογραφικές και τεχνοτροπικές ομοιότητες με την επένδυση του εικονιδίου και συμβάλλει αποφασιστικά στην χρονολόγησή και της ένδεσης στον 14ο αιώνα (Polenakovic-Stejic 1964, σ. 323-324, εικ. 7-8). Tην ένδεση του εικονιδίου πρέπει να προσέφερε κάποιος Nικόλαος, ο οποίος στην αφιερωματική επιγραφή μνημονεύει τους αγίους μάρτυρες.
	Βιβλιογραφία: Λοβέρδου-Tσιγαρίδα 1996, σ. 466-468, εικ. 404-405.
	K.Λ.-T.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Bατοπαιδίου 14ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218ci7.asp