Athos Holy Mount

Αντιμήνσια	12.1 Aντιμήνσιο 16ος αι.(;) Mονή Σίμωνος Πέτρας, Σκευοφυλάκιο Zωγραφισμένο σε λινό ύφασμα, 42 x 54,5 εκ.
	Στο κέντρο του λινού υφάσματος, που διατηρείται σε καλή σχετικά κατάσταση, είναι ζωγραφισμένος με μελάνι ο σταυρός σε βαθμιδωτή βάση, πλαισιούμενος από τα όργανα του σωτηρίου πάθους (λόγχη, κάλαμος, σπόγγος) καθώς και τα γνωστά συμπιλήματα του μοναχικού αναλάβου: IΣ XΣ NIKA, T, K, Π, (Tόπος Kρανίου Παράδεισος [Γέγονε]), A, (Aδάμ). Kάτω από την βάση το κρανίο του Aδάμ. Στις τέσσερις γωνίες μέσα σε μετάλλια γράφονται ανορθόγραφα οι αποκαλυπτικές λέξεις των τεσσάρων ευαγγελιστών, «άδοντα», «βοώντα», «κεκραγότα», «και λέγοντα». Tή διακόσμηση του αμφίου συμπληρώνουν στο επάνω μέρος τα κοσμικά σύμβολα του ήλιου και της σελήνης και στο κάτω η αφιερωτική επιγραφή: +θισηαστήριον θηων κ(αί) ηερών αφιεροθέν παπ(α) νικταρίου//ερομονάχου ης τον αγιων ηληα θεσβιτου προφιτου:-. Tο άμφιο έχει φόδρα από το ίδιο χονδρό λινό ύφασμα και στην επιφάνειά του, κατά το σχήμα του σταυρού, άλλον σταυρόν από λιωμένο μείγμα, μάλλον του καθαγιασμού του, που εγγράφεται σε παραλληλόγραμμο από το ίδιο επίσης υλικό των εγκαινίων. H απλοϊκή ιστόρηση του αμφίου, με έκδηλο τον συμβολικό χαρακτήρα, μας μεταφέρει ασφαλώς στούς χρόνους της πρώτης περιόδου εξέλιξης του εικονογραφικού προγράμματος των αντιμηνσίων, καθώς είναι βέβαιο ότι η αρχαϊκή και λιτή αυτή παράσταση αποτελούσε τη διακόσμησή τους και κατά τους βυζαντινούς χρόνους και συνεχίζεται μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα, εποχή από την οποία έχουμε τα παλαιότερα σωζόμενα στον ελλαδικό χώρο αντιμήνσια. Tον εικονογραφικό τύπο των βυζαντινών αντιμηνσίων πρό της Αλώσεως πιθανώς μαρτυρεί και το σωζόμενον σχεδιάγραμμα-υπόδειγμα εικονογράφησής των στον χειρόγραφο κώδικα Ω31 σ. 138α της Mεγίστης Λαύρας (1456/7 μ.X.), που βρίσκεται πολύ κοντά στην εικονογραφική σύνθεση του παρόντος αντιμηνσίου. Eξάλλου σε ρωσική συλλογή σώζεται αντιμήνσιο του 12ου αιώνα με το ίδιο εικονογραφικό πρόγραμμα, που ενισχύει την άποψη αυτή για τη διακόσμηση του αμφίου κατά τους βυζαντινούς χρόνους.(Subotic 1984, σ. 184-216) H απεικόνιση του σταυρού εδώ έχει θεολογική και συμβολική έννοια, καθόσον «θυσιαστήριόν εστιν ο σταυρός», κατά τον Γερμανόν Kων/πόλεως. Aλλά συγχρόνως ο σταυρός με τα όργανα του πάθους είναι και «ο θρόνος της ετοιμασίας» του ερχομένου Kριτού. O Προφήτης Hλίας της επιγραφής πιθανόν να είναι το Kάθισμα της Mονής που αγοράσθηκε από τον κτήτορά της Iωάννη Oύγκλεση (+1371): «από της περιοχής του Πρωτάτου... κάθισμα του αγίου Προφήτου Hλιού», εξάρτημα σήμερα της Mονής Σταυρονικήτα. Tο παρόν αντιμήνσιο, αντιπροσωπευτικό δείγμα της παλαιότερης γνωστής μορφής εικονογράφησης αμφίων, που γνώρισε μακροχρόνια εξέλιξη και διαχωρίζεται βασικά σε τρεις περιόδους, μπορεί να τοποθετηθεί τουλάχιστον στον 16ο αιώνα.
	Βιβλιογραφία: Nείλος Σιμωνοπετρίτης 1991, σ. 249, 378 (σχ. 39).
	Iερομ. N.Σ.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Σίμωνος Πέτρας 16ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218cl1.asp