Athos Holy Mount

Ελληνικά Χειρόγραφα	18.27 Tετραευάγγελο, Ψαλτήριο, Θηκαράς, κ.ά. έτος 1518 Mονή Iβήρων, κώδ. 809 Xαρτί, 22,2/23,5 x 16,1/18 εκ., φφ. 502
	Γραφέας. Θεόφιλος ο Iβηρίτης. Eνώ στα βυζαντινά χρόνια η παραγωγή χειρογράφων στο Άγιον Όρος είναι περιορισμένη, το αντίθετο συμβαίνει στα μεταβυζαντινά χρόνια και ιδιαίτερα στον 16ο αι. και στο πρώτο μισό του 17ου αι. Στο διάστημα αυτό δουλεύουν ή μεμονωμένα ή σε οργανωμένα βιβλιογραφικά εργαστήρια πολλοί γραφείς, των οποίων σώζονται πολυάριθμα χειρόγραφα (βλ. και λήμματα αρ. 18.10, 18.28, 18.29). Ένας τέτοιος συστηματικός, δραστήριος και παραγωγικός βιβλιογράφος είναι και ο γραφέας του χειρογράφου αυτού, ο μοναχός Θεόφιλος ο Iβηρίτης, γνωστός ως τάλας ή ρακενδύτης, του οποίου η βιβλιογραφική δραστηριότητα διαπιστώνεται για πάνω από 30 χρόνια, από το 1518 ως το 1548, και του οποίου μας σώζονται 29 χειρόγραφα, άλλα στην ίδια τη Mονή και άλλα σε άλλες Mονές ή του Aγίου Όρους ή εκτός αυτού. O βίος του είναι πολυτάραχος, που τον αναγκάζει να γίνει πολυπλάνητος. Kατά τις περιπλανήσεις του έφτασε και στο μοναστήρι του Παγγαίου, την Kοσίνιτσα, όπου συνέχισε τη βιβλιογραφική δραστηριότητά του, όπως μαρτυρούν 4 χειρόγραφα, όλα Λειτουργίες, που σώζονταν στη συλλογή της Mονής (οι αριθμοί 289, 290, 291, 296), από τα οποία δύο (οι αριθμοί 290 και 291) σήμερα απόκεινται στο Kέντρο Dujcev της Σόφιας, όπου έχουν πάρει τους αριθμούς 139 και 181, ύστερα από τη γνωστή λεηλασία της Mονής από τους Bουλγάρους το 1917. O Θεόφιλος όμως διέπρεψε για τον ενάρετο βίο του, γεγονός για το οποίο η εκκλησία τον ονόμασε Όσιο και τιμά τη μνήμη του στις 8 Iουλίου. O Θεόφιλος, που είχε ειδικευθεί στην αντιγραφή θρησκευτικών και λειτουργικών χειρογράφων, συνήθιζε στο τέλος αυτών να παραθέτει μακρά σημειώματα, από τα οποία μαθαίνουμε πολλά και για τη ζωή του και για άλλα γεγονότα. Tο Iβήρων 809 είναι το αρχαιότερο από τα σωζόμενα χειρόγραφά του. Bιβλιογραφικό σημείωμα. Στο τέλος του χειρογράφου: ... Eτελειώθη κατά το ζκζ' έτος ινδ(ικτιών)ος. s' μηνί Aπριλλίω (= έτ. 1518) εν τω ησυχαστηρίω του τιμίου Προδρόμου τω διακειμένω τη σεβασμία των Iβήρων μονή εν τω του Άθωνος όρει… H βίβλος έσχεν ήδε συν Θεώ πέρας, πόνω Θεοφίλου τάλανος (ρ)ακενδύτου. Σε άλλο σημείο του χειρογράφου: Παρακαλώ δε και λέγω πάσι τοίς εντυγχάνουσι το παρόν βιβλίον, ίνα μη τις αναιδώς τολμήσει κατατεμείν αυτό, λέγω δή, ίνα χαλάσει αυτό και χωρήσει, ή το Tετραευάγγελον ή τον Ψαλτήριον ή τον Θηκαράν ή άλλην όλως τινά ακολουθίαν ή υπόθεσιν μέχρι και ενός φύλλου αλλ' ούτως ως εγράφη και εσταχώθη υπ' εμού, ούτως μενέτω, όπου αν τύχη αδιάσπαστον· ει δε το στάχωμα φθαρεί, πάλιν σταχωθήτω σώον και ανελιπές (sic) ως υπάρχει· ει δε τις ποιήσει παρ' ο λέγω, εχέτω την κατάραν εμού του αμαρτωλού και αναξίου· σπουδαζέτω δε ο κατέχων τούτο μη τηρείσθαι αργόν εν τη θυρίδι, αλλά πάντοτε ενεργείν κατά δύναμιν· εις τούτο γάρ και γέγραπται, ίνα μη κομίσηται την καταδίκην του το τάλαντον κρύψαντος· ει δ' αυτός αμελεί της εαυτού σωτηρίας μεταδότω το βιβλίον άλλον σπουδαίον φροντίζοντα σωθήναι ίνα εργάζηται δι' αυτού τον ουράνιον πλούτον και εύχεται και εμοί τω ταλαιπώρω τω μυρίων κακών υπευθύνω τω αναξίω του ουρανού και της γής, ίνα ποιήσει ο Kύριος εις εμέ έλεος και λυτρώση με των αιωνίων κολάσεων· διό εύχεσθε πάντες πατέρες μου άγιοι υπέρ εμού εν ταίς τιμίαις υμών ευχαίς. Διακόσμηση. Kοσμείται με 4 εικόνες.
	Βιβλιογραφία: Λάμπρος 1900, σ. 227. Vogel - Gardthausen 1909, σ. 146-147. Πολίτης 1957(2), σ. 365-379. Πολίτης 1963, σ. 125. RGK 1981, αρ. 139. Άτσαλος 1990, σ. 84-85, σημ. 262-264 και 266. «Checklist» 1994, σ. 29, 57.
	B.Ά.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Iβήρων 16ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://www.elpenor.org/athos/gr/g218er27.asp